W ramach profilaktyki raka stercza zalecane jest, aby każdy mężczyzna wykonywał coroczne badania kontrolne od 45 roku życia. Natomiast wcześniej należy udać się na wizytę do urologa zawsze, gdy pojawiają się problemy z oddawaniem moczu. Pod szczególną obserwacją powinni być również mężczyźni, u których w rodzinie występował ten typ nowotworu. Takie wytyczne wynikają z głównych czynników występowania raka prostaty. Przede wszystkim jest nim wiek. Ryzyko wystąpienia nowotworu gruczołu krokowego pojawia się u mężczyzn zwykle dopiero po 40 roku życia, a średni wiek zachorowania przekracza 70 lat. Im starszy mężczyzna, tym ryzyko zachorowania wzrasta. To dlatego ta granica przyjmowana jest za moment, kiedy należy zacząć regularnie badać swoją prostatę. Poza tym schorzenie to u ok. 9 proc. chorych jest dziedziczne. Uważa się, że jeżeli u trzech najbliższych krewnych lub u dwóch w wieku poniżej 55 lat wystąpił rak gruczołu krokowego, to mamy w tej rodzinie wyraźną predyspozycję do występowania tej choroby. U osób obciążonych genetycznie choroba pojawia się zwykle w młodszym wieku, dlatego konieczne jest wcześniejsze profilaktyczne monitorowanie ich stanu zdrowia. Istnieją również przesłanki wskazujące na to, że na wzrost ryzyka zachorowania na nowotwór stercza ma wpływ także ogólnie przyjmowany za niezdrowy tryb życia, czyli nieodpowiednia dieta, otyłość (podejrzewa się, że nadmiar tkanki tłuszczowej powoduje zaburzenia hormonalne mogące sprzyjać rozwojowi raka), brak aktywności fizycznej, nadużywanie alkoholu, palenie papierosów, a także częste stany zapalne.

Podstawowe badania, które należy wykonywać w ramach profilaktyki raka prostaty to badanie per rectum (palpacyjne, przezodbytnicze), pozwalające na sprawdzenie wielkości, powierzchni i konsystencji gruczołu krokowego oraz USG przezodbytnicze. Wykonuje się także z krwi pomiar PSA, który jest oznaczeniem poziomu markera specyficznego dla prostaty. Jako, że jest to antygen charakterystyczny dla gruczołu krokowego, a nie wyłącznie dla nowotworu, to w dalszej kolejności, jeśli wyniki badań wskazują nieprawidłowości, wykonuje się kolejne kroki diagnostyczne w tym rezonans magnetyczny oraz biopsję stercza, która potwierdza lub wyklucza raka prostaty.

Trzeba jednak wiedzieć, że nie każdy podwyższony poziom PSA oznacza raka. Nie zawsze należy wykonywać biopsję, która jest ingerencją w organizm pacjenta.

-Dzięki rozwojowi medycyny w tym również diagnostyki obrazowej, nowotwory prostaty rozpoznajemy częściej i wcześniej. To jednak ma również pewne minusy. U części pacjentów wykrywany nowotwór jest bez znaczenia klinicznego, czyli charakteryzuje się wyjątkowo powolnym przebiegiem i małym ryzykiem progresji. Jego rozpoznanie może narazić chorego na przykre następstwa niepotrzebnie podjętego leczenia. W takim przypadku mówi się o nadwykrywalności. Pacjent ma wówczas świadomość, iż ma chorobę nowotworową, ale niekoniecznie od razu przystępujemy do leczenia. To bardzo obciążające psychicznie dla chorego – tłumaczy Łukasz Curyło z SCM clinic.

Dlatego eksperci namawiają, aby badania kontrolne robić zawsze pod opieką lekarza najlepiej urologa, który specjalizuje się w diagnostyce oraz leczeniu tego typu schorzeń i wyjaśni pacjentowi, jakie są wady i zalety aktywnego poszukiwania raka prostaty oraz jakie są możliwe drogi postępowania.

Leczenie nowotworu prostaty

Istnieje wiele różnych dróg leczenia raka prostaty: od aktywnego nadzoru, przez leczenie operacyjne otwarte, laparoskopowe, w końcu robotyczne, do szeroko rozumianej radioterapii, a także eksperymentalnego leczenia małoinwazyjnego np. za pomocą HIFU, czyli ultradźwięków.

Jak podkreśla urolog med. Łukasz Curyło wybór metody leczenia raka prostaty jest uzależniony od wielu czynników, zawsze jest poprzedzony dokładną diagnozą oraz wywiadem i ostatecznie jest indywidualną decyzją lekarzy prowadzących i pacjenta. Sposób leczenia tego typu nowotworu zależy między innymi od wieku pacjenta, stopnia zaawansowania choroby, złośliwości i współistnienia innych schorzeń. Każdy chory powinien być dokładnie poinformowany o istocie choroby, możliwych formach leczenia i ewentualnym ryzyku wystąpienia powikłań lub skutków ubocznych terapii.

Jedną z metod leczenia raka prostaty jest prostatektomia radykalna, czyli chirurgiczne usunięcie gruczołu krokowego wraz z pęcherzykami nasiennymi, fragmentami nasieniowodów oraz niekiedy, w zależności od oceny niebezpieczeństwa przerzutów, otaczającymi węzłami chłonnymi. Podstawowym ograniczeniem w przypadku kwalifikacji do zabiegu operacyjnego jest stan ogólny pacjenta i choroby towarzyszące np. choroba niedokrwienna serca, POCHP, cukrzyca. To duża operacja onkologiczna. Jej najważniejszą częścią jest połączenie pęcherza moczowego z kikutem cewki, który zostaje po usunięciu stercza. Zabieg prostatektomii radykalnej wykonuje się w znieczuleniu ogólnym metodą otwartą, laparoskopii lub z asystą robota.

Ciąg dalszy nastąpi

Lek. med. Łukasz Curyło - specjalista urologii z krakowskiej SCM clinic (www.scmkrakow.pl). Absolwent Akademii Medycznej w Krakowie. Egzamin specjalizacyjny z urologii zdał w 2012 roku uzyskując tytuł FEBU (Fellow European Board of Urology). Pracuje w Oddziale Klinicznym Urologii pod kierownictwem prof. Piotra Chłosty na stanowisku starszego asystenta. Od roku 2013 pełni funkcję Kierownika Przyklinicznej Poradni Urologicznej. Bierze czynny udział w Kongresach naukowych Polskiego Towarzystwa Urologicznego (PTU) oraz Europejskiego Towarzystwa Urologicznego (EAU). Współorganizuję kursy w ramach specjalizacji z zakresu urologii oraz technik małoinwazyjnych: laparoskopowych i endoskopowych. Szczególnie interesuje się onkologią urologiczną, laparoskopią w urologii oraz zabiegami rekonstrukcyjnymi dróg moczowych. SCM clinic (www.scmkrakow.pl) to krakowskie Centrum Medyczne wyposażone w sprzęt najnowszej generacji, które prowadzi działalność leczniczą w ramach chirurgii jednego dnia oraz ambulatoryjne świadczenia zdrowotne i konsultacje lekarskie. Klinika posiada całkowicie zautomatyzowany blok operacyjny, który spełnia najwyższe światowe standardy. Największym atutem tego miejsca jest kadra lekarska, w skład której wchodzą specjaliści o ogromnej wiedzy i bogatym doświadczeniu klinicznym. SCM clinic powstało z myślą o najbardziej wymagających Pacjentach, dlatego Centrum zapewnia im najlepszą opiekę okołomedyczną, udzielną w warunkach pełnej dyskrecji i zaufania.